مسجد جامع ساوه /(قبل از اسلام، قرون اولیه اسلامی و دوران صفوی)

مسجد هزار ساله ساوه

مسجد جامع ساوه مسجدی که در بنای زیبای آن دوره های مختلف تاریخ مشاهده می شود .

به گزارش خبرگزاری صداوسیما مرکز اراک؛مسجد جامع ساوه از اولین مساجدی است که در ایران و در شهر ساوه ساخته شده و نمودهایی از سه مقطع تاریخی (قبل از اسلام، قرون اولیه اسلامی و دوران صفوی) در آن دیده می‌شود.
مسجد جامع ساوه از اولین مسجدهایی است که در ایران و در شهر ساوه ساخته شده و طی دوره‌های مختلف توسط هنرمندان ایرانی تزئین و مرمت شده‌ است.
این مسجدخشتی یک صحن و گنبدی در جنوب، دو ایوان، یک مناره، چند شبستان، محراب‌هایی متعدد و قدیمی با خطوط کوفی و دو محراب از دوره صفویه با خط ثلث دارد.
هر ساله هزاران گردشگر داخلی و خارجی در ایام مختلف سال بویژه نوروز از این مکان تاریخی دیدن می کنند.

 

https://www.iribnews.ir/fa/news/23838

مسجد قرمز ساوه

این بنا در جانب غربی بازار و ضلع شمالی میدان قدیمی ساوه واقع گردیده و از آثار دوره صفوی است که در سال 914 ه-.ق به روزگار سلطنت شاه اسماعیل صفوی- توسط خواجه شمس الدین پیرمحمد ساوجی، احتمالا به جای مسجدی از دوره سلجوقی بنا گردیده و در دوره های بعد، تعمیرات ، تغییرات و الحاقاتی در آن صورت گرفته است . وجه تسمیه مسجد ظاهرا به خاطر تزیینات زرشکی و کتیبه های قرمز رنگ آن است . بنای کنونی مسجد با طرح چهار ایوانه مشتمل بر سردر ورودی، صحن، ایوان، گنبدخانه ، رواق، شبستان، مناره سلجوقی و در جوار آنها، دو مدرسه قدیمی و جدید و یک مسجد نوبنیاد است . سردر ورودی بنا، از جانب میدان و در جهت شمال بنا قرار دارد و مزین به تزیینات کاشیکاری و کتیبه تاریخی است . ازاره سردر با کاشی های مسدس (فیروزه فام) عصر صفوی پوشش یافته و جدار آن در دوره اخیر سفید کاری شده است . طاق سردر، مقرنس کاری و در پاکار طاق، کتیبه ای گچبری به خط ثلث برجسته مورخ914ه-. ق است : " قد وقع بناء المسجد العالی و اتمامه فی زمان الدوله السلطان … اسمعیل بهادرخان … و قد وفق و تشرف بشرف بنائه عالیجناب متبوع … الخواجه شمس الدوله والاقبال پیرمحمد الساوجی فی شهر رجب سنه اربع و عشر و تسعمأه " . در میانه قابی درون حوضچه ردیف اول مقرنس، نام استاد کار " عمل عبدالله بن محمد" گچبری شده است . در بالای درگاه و در سینه اسپر سردر، لوحی سنگی نصب شده و بر آن، فرمانی دیوانی از شاه اسماعیل صفوی نقر شده است . بخش اصلی مسجد یا گنبدخانه به ابعاد 8 � 8 و ارتفاع حدود 12 متر، در میانه سه رواق و یک ساختمان جنوبی که به عنوان مقبره مورد استفاده بوده، واقع است و از سه جانب آن، درگاهی وسیع و مرتفع به رواق های اطراف باز می شود که با افزودن پوششی درکمرگاه آنها ، درگاه ها را دوطبقه و غرفه دار ساخته اند . صورت چهارضلعی گنبدخانه در بالا با زدن نیم طاقی هایی در زوایا و قوس های کوچکتری در بین آنها، به کثیرالاضلاع تبدیل گشته و پاطاق پوشش عرقچینی بنا بالا آمده است. بدنه قوسی شکل نیم طاقی های گوشه ای، با مقرنس خوش قطاری آراسته و رنگ آمیزی شده است . گنبد بنا، یک پوشه است و سطح زیرین آن در اصل گچبری و نقاشی داشته است . تزیینات گنبدخانه در قسمت چهار ضلعی، 16 ترنج گچبری شده است که در میانه هر یک به خط ثلث برجسته، بخشی از صلوات کبیره را گچبری کرده اند . روی پوشش درگاه و بر فراز ترنج های یادشده، نخستین کتیبه کمربندی گچبری شده است . متن این کتیبه که در زمینه ای منقش به گل و بوته های برجسته نوشته شده، سوره نبأ است . در ابتدای قسمت کثیر الاضلاع زیر گنبد نیز دومین کتیبه به خط برجسته کوفی و به رنگ زرشکی در زمینه لاجوردی متضمن سوره یاسین گچبری شده است . در میانه ضلع جنوبی گنبدخانه، محرابی نیم هشت ضلعی با پوشش مقرنس گچی و مزین به کتیبه ای گچبری و نقوش رنگ آمیزی شده قرار گرفته است . متن کتیبه ها، آیات قرآنی، عبارات دینی و نام " سید امیر بن یک کلمه ریختگی القزوینی" است . در سه جانب گنبدخانه، رواقی قدیمی با جدار آجری و فاقد تزیین واقع گردیده که روی آنها غرفه های ساخته شده است . در جانب جنوبی مقصوره هم رواقی وجود دارد که سابقا به وسیله درگاهی با سه رواق دیگر مرتبط بوده و اکنون (1350ه-. ش) به صورت انبار درآمده است . در زیر رواق مزبور، آثار ساختمانی قدیمی تری کشف گردیده است . در گوشه رواق شمالی و متصل به جرز سردر ورودی از خارج، مأذنه یا مناره ای آجری از آثار قرن پنجم هجری است که نیمی از قطر آن، در داخل بناهای مجاور قرار گرفته است . ارتفاع مناره حدود 10 متر است . بدنه مناره تا ارتفاع 6 متری، ساده و بالاتر از آن، تزیینی و دارای کتیبه ای به خط کوفی شجری آجری است . در جهت غربی و جنوبی مسجد یاد شده، صحنی به ابعاد 20 �20 متر دارای چند حجره و ایوان های چهارگانه است . ایوان جنوبی و دو حجره طرفین آن برای بنای مدرسه ای جدید در سال 1357ه-. ق برداشته شده است . در این سال ، بنایی با 12 حجره با ایوانی در جلو و صحنی به وسعت 24�30 متر توسط حجت الاسلام آقای آقا شیخ محمد رضا شریعتمدار ساوجی بنا گردیده است . در ضلع جنوبی این مدرسه نیز مسجد نسبتا بزرگی در سال 1379ه-.ق (1319ه- . ش) توسط فرزند فرد مذکور بنا شده است . منبع: فیض.1350،ج2،صص136-128

-----------------------------

مسجد میدان (قرمز)، ساوه (سلجوقیان)

 

مسجد ميدان (قرمز)، ساوه (سلجوقيان)

در ضلع شمالى ميدان قديمى ساوه (ميدان انقلاب) مسجدى قرار دارد که آن را مسجد قرمز مى‌نامند و ظاهراً وجه تسميهٔ‌ آن به خاطر تزئينات و کتيبه‌هاى قرمز رنگ اين مسجد است. بناى اين مسجد شامل گنبد ساده آجرى، يک گلدسته، سه رواق و چند ايوان است و از بناهاى دورهٔ سلجوقى به شمار مى‌آيد. اين مسجد محرابى زيبا و باارزش دارد که با چند کتيبهٔ گچبرى و با نقاشى مقرنس گچى مزين شده است. اين محراب سه کتيبه به خط ثلث و کوفى سفيد و زرشکى دارد. از ديگر نشانه‌هاى باارزش اين مناره آجر آن است که از قرن پنجم و عهد سلجوقيان به يادگار مانده و تاريخ ۴۵۳ هـ.ق بر روى آن ثبت گرديده است. بناى مذکور در فهرست آثار ملى به ثبت رسيده و اخيراً نيز مرمت شده است.

ساير مساجد قديمى استان عبارتند از:

ـ مسجد بازار در ساوه که به دورهٔ‌ زنديه تعلق دارد.

ـ مسجد جامع تفرش در تفرش که به دورهٔ سلجوقى مربوط است.

https://vista.ir/content/112164/

------------------------------------------

بازیابی بخشی از شکوه گذشته ایوان مسجد سرخ ساوه

ایسنا/مرکزی رئیس اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری شهرستان ساوه از آغاز عملیات اجرایی مرمت، حفاظت و بازسازی تزئینات معماری کتیبه گچ بری ایوان مسجد سرخ این شهر خبر داد.

رضا ایاز در گفت‌وگو با خبرنگار ایسنا، تثبیت این بنای ارزشمند تاریخی، اصلاح و مرمت و نیز استحکام بخشی آن را از جمله اهداف اجرای این طرح عمرانی بیان کرد و افزود: برای اجرای این طرح 630 میلیون ریال اعتبار در نظر گرفته شده است که ظرف مدت سه ماه عملیاتی خواهد شد.

وی در ادامه گفت: به دلیل خسارت‌هایی که در بارش‌های بهاره به گنبد این مسجد وارد شده بود و بخشی از دو گنبد مسجد سرخ به طور جدی آسیب دیده بود، کار مرمت کامل گنبدها نیز چندی پیش با صرف اعتباری بالغ بر 400 میلیون ریال انجام و مجددا بازسازی و مرمت شد.

مسجد سرخ ساوه در ضلع شمالی میدان انقلاب و جانب غربی بازار شهر ساوه بنا شده است و به دلیل وجود تزئینات زرشکی و کتیبه‌های قرمز رنگ، مسجد سرخ نام گرفته است. این بنای ارزشمند تاریخی که در مجموعه تاریخی مسجد انقلاب ساوه قرار دارد در 9 آذر 1389 به شماره 29407 و مناره این مسجد در 15 دی ماه سال 1310به شماره 155 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده است.

سبک و معماری این مسجد به دوره قبل از صفویه از جمله دوره سلجوقی بر می‌گردد. این مسجد شامل سردر، ورودی صحن، ایوان، شبستان، رواق و منار است. منار این مسجد در سال ۴۵۳ هجری ساخته شده است، این بنا یکی از فضاهای دیدنی شهر ساوه محسوب می‌شود

https://www.isna.ir/news/9804301560